Trong hệ thống chiếu sáng của mọi công trình, dù là nhà ở dân dụng hay công trình công nghiệp, đui đèn (hay còn gọi là chuôi đèn) là một bộ phận nhỏ nhưng có vai trò cực kỳ quan trọng. Đui đèn không chỉ giúp gắn chặt bóng đèn vào chuôi mà còn thực hiện chức năng dẫn dòng điện từ nguồn đến bộ phận Driver, từ đó giúp chuyển hóa điện năng thành ánh sáng để đèn hoạt động.
Hiện nay, trên thị trường có nhiều loại đui đèn với kiểu dáng, đặc tính và kích thước đa dạng. Sự đa dạng này xuất phát từ lịch sử phát triển của công nghệ chiếu sáng, từ bóng đèn sợi đốt truyền thống đến các loại bóng đèn LED hiện đại. Việc nắm rõ các loại đui đèn tiêu chuẩn, đặc biệt là các chuẩn đui đèn xoắn cỡ E12, E14, E27 phổ biến, là bí quyết để người dùng lựa chọn đúng loại bóng đèn cần mua, tránh nhầm lẫn và tối ưu hóa việc lắp đặt thay thế, đặc biệt là khi chuyển đổi sang sử dụng đèn LED tiết kiệm điện.
Các loại đui đèn được phân chia dựa trên kích thước
Các loại đui đèn xoắn theo tiêu chuẩn thông dụng ở nước ta giúp bạn dễ dàng xác định được loại đèn cần mua. Đui đèn xoắn theo tiêu chuẩn thường được ký hiệu bằng chữ “E” cộng với một con số chỉ kích thước đui đèn. Chữ E là ký hiệu của đui xoắn. Các số 14, 26, 27, 40 sau chữ E biểu thị cho đường kính ngoài của vòng xoáy đui đèn với đơn vị đo là milimet.
Cấu tạo của đui đèn xoắn thường là hình trụ khá đơn giản, thêm các ren xoáy để dễ dàng tháo lắp. Chất liệu phổ biến để làm đui đèn xoắn là hợp kim nhôm, đồng mạ kẽm hoặc sắt tráng kẽm. Phía bên ngoài đui đèn còn được phủ thêm lớp sơn tĩnh điện nhằm hạn chế các tác động xấu của môi trường đến chất lượng sản phẩm. Dưới đây là các loại đui đèn xoắn phổ biến được phân chia dựa trên kích thước đường kính:
Đui đèn dạng xoắn cỡ E12
Đui đèn dạng xoắn cỡ E12 có đường kính ngoài của vòng xoáy đui đèn là 12mm.
Đui đèn xoắn E12 thường dùng cho các dòng đèn sợi đốt có kích thước nhỏ như: bóng đèn tủ lạnh, bóng đèn quả nhót. Đây là đui đèn dành cho các bóng có kích thước nhỏ, thường dùng để trang trí hoặc cung cấp một nguồn ánh sáng vừa phải.
Thiết kế: Các loại đèn kích thước đường kính đui 12mm thường được mô phỏng theo hình quả nhót hoặc ngọn nến.
Lưu ý: Đèn LED cũng có một số mẫu mã sử dụng chuẩn đui xoắn E12, nhưng chuẩn thông dụng nhất cho dòng bóng đèn nhỏ vẫn là chuẩn đui xoắn E14.
Đui đèn kiểu xoắn cỡ E14
So với đui đèn cỡ E12, đui đèn kiểu xoắn cỡ E14 được sử dụng rộng rãi hơn nhiều. Đui E14 có đường kính ngoài là 14mm.
Đui đèn xoắn chuẩn E14 là thông dụng nhất đối với dòng đèn cỡ nhỏ ở Việt Nam. Nó được ứng dụng trong các loại đèn trang trí như đèn chùm, đèn tường, bóng đèn hình quả golf, bóng đèn nến, và bóng đèn quả nhót. Loại đèn này phổ biến ở các nước Châu Âu và Trung Quốc, thường thấy dưới dạng đèn chùm hoặc đèn trang trí Giáng sinh.
Đui đèn xoắn chuẩn E14 có cả ở đèn sợi đốt và đèn LED đui xoắn.
Đui đèn cỡ E26 và E27
Đui đèn cỡ E26 và E27 là hai chuẩn đui xoắn phổ biến nhất hiện nay tại Việt Nam.
Chuẩn E26 và E27 chênh lệch không nhiều về đường kính đui đèn (chỉ 1mm). Chính vì lý do này, hai loại này hoàn toàn có thể dùng thay thế cho nhau được.
Đui xoắn chuẩn E27 được sử dụng nhiều nhất tại Việt Nam vì loại này thường được dùng cho các thiết bị chiếu sáng tiêu chuẩn.
Phần lớn đèn LED (dạng bulb tròn và trụ), đèn sợi đốt, đèn huỳnh quang đều tuân theo chuẩn E27. Đui E27 có hiệu suất chiếu sáng cao hơn và thiết kế nhỏ gọn hơn. Đui đèn LED thường được sản xuất theo đui E26 & E27 để người dùng có thể thuận tiện thay thế cho các bóng đèn sợi đốt hoặc đèn huỳnh quang cũ.
Đui đèn E40 công nghiệp
Đui đèn E40 công nghiệp là chuẩn đui xoắn có kích thước lớn nhất trong các loại đui đèn thông dụng.
Đui đèn E40 có đường kính ngoài là 40mm.
Đây là dòng đui đèn công nghiệp, thường được lắp đặt cho các bóng đèn cao áp. Đui E40 ứng dụng cho đèn LED chuyên dụng và đèn chiếu sáng công suất lớn trong các nhà xưởng.
Phân chia đui đèn dựa trên các loại bóng
Ngoài việc phân loại dựa trên kích thước đui xoắn (chuẩn E), đui đèn còn được phân loại dựa trên hình dạng và loại bóng đèn mà chúng hỗ trợ, bao gồm hai dạng chính là đui xoáy và đui cài (đui gài).
Đui đèn bóng LED
Đui bóng đèn LED là phần giúp gắn chặt bóng đèn vào chuôi, kết nối với nguồn điện đầu vào để đèn LED hoạt động. Mặc dù nhiều loại đèn LED hiện nay được sản xuất trên công nghệ hiện đại không cần sử dụng đui đèn, nhưng các dòng bóng đèn LED trụ vẫn được thiết kế đui xoáy để người dùng có thể thuận tiện thay thế cho các bóng đèn sợi đốt và đèn huỳnh quang cũ.
Đui xoáy thường được sử dụng cho dòng bóng đèn LED bulb (dạng tròn và trụ). Kích thước đui xoáy phổ biến nhất tại Việt Nam là E27.
Đui bóng đèn LED bulb có hình dáng gần giống với đèn sợi đốt truyền thống nhưng cấu tạo hiện đại hơn. Cấu tạo này bao gồm bộ phận tản nhiệt (thường làm bằng đồng mạ kẽm, sắt tráng kẽm hoặc hợp kim nhôm tản nhiệt) giúp bảo vệ bộ phận phát sáng và tăng tuổi thọ của đèn. Ngoài ra còn có phần vỏ nhựa bảo vệ và lớp sơn tĩnh điện bên ngoài.
Đui cài LED tuýp
Đui cài (hay đui gài) thường được thiết kế cho bóng đèn LED tube (dạng tuýp dài).
Kích thước đui cài phổ biến ở Việt Nam là G13 (có đường kính là 13mm).
Cấu tạo đui gài bóng đèn tuýp led thường có 2 chân cắm để lắp vào máng đèn kết nối với nguồn điện. Tùy vào thiết kế, đui cài sẽ có then cài, khi lắp cần xoay một vòng để cố định đèn.
Loại đui dùng cho bóng đèn sợi đốt
Đèn sợi đốt là một trong các loại bóng được sử dụng rộng rãi ngày xưa và hiện vẫn còn được ứng dụng trong một số trường hợp do giá thành rẻ.
Dạng đui: Đui bóng đèn sợi đốt có thể được thiết kế dạng đui xoắn hoặc đui cài. Dạng đui xoắn là phổ biến nhất.
Kích thước đa dạng: Đèn sợi đốt có rất nhiều kích cỡ khác nhau, tùy theo công năng mà người ta sản xuất. Do đó, các loại đui đèn cũng sẽ rất đa dạng từ cỡ: E12, E14, E26, E27 cho đến các cỡ lớn như E40, B15.
Đui đèn dùng cho bóng Tuýp
Bóng đèn Tuyp (hay huỳnh quang dài) hiện vẫn được nhiều gia đình ở Việt Nam sử dụng.
Đui đèn tuýp thường được thiết kế dạng đui cài. Đui cài này tương tự với đui của bóng đèn huỳnh quang dài.
Đui tuýp khá dễ lắp đặt, chỉ cần xoay cho đúng khớp là có thể cố định bóng đèn với máng.
Thiết kế đui cài này có nhược điểm là không chắc chắn.
Đui đèn bóng Halogen
Đui đèn Halogen không được dùng phổ biến ở Việt Nam, mặc dù ở nhiều nước Châu Âu nó lại được sử dụng khá nhiều.
Bóng đèn Halogen có đặc điểm phát sinh nhiệt cao trong quá trình sử dụng. Vì vậy, đui đèn Halogen phải được thiết kế để chịu được nhiệt độ cao với cường độ dòng điện lớn.
Đui đèn Halogen ở dạng chân cắm. Đui đèn Halogen thường có sẵn dây nối, được bọc nhựa. Về cấu tạo, đui đèn Halogen không cần đến bảng mạch hay hộp đựng, thay vào đó đui sẽ được kết nối với 2 nhánh của một đường dây điện.
Đui bóng đèn compact
Đui bóng đèn compact (hay conpact) là loại bóng đèn thuộc nhóm đèn phóng điện.
Đui đèn compact sử dụng dạng đui xoắn.
Đối với đèn Compact sẽ có các loại đui đèn riêng biệt và cách tính kích thước cũng khác. Nó không sử dụng chuẩn E mà thay vào đó là chuẩn G.
Đui đèn là bộ phận dẫn điện và cố định bóng đèn, cực kỳ quan trọng đối với tuổi thọ và hoạt động của hệ thống chiếu sáng. Các loại đui đèn phổ biến nhất hiện nay được phân chia dựa trên kích thước đường kính ngoài của đui xoắn (ký hiệu E), trong đó đui đèn cỡ E27 là chuẩn phổ thông nhất tại Việt Nam, dùng cho phần lớn đèn LED bulb, đèn sợi đốt và đèn huỳnh quang. Các loại đui đèn khác như đui đèn E14 phục vụ cho đèn trang trí cỡ nhỏ, trong khi đui đèn E40 công nghiệp dùng cho đèn chiếu sáng công suất lớn trong nhà xưởng. Đối với đui đèn bóng LED, sự tiên tiến được thể hiện qua cấu tạo có thêm bộ phận tản nhiệt để tăng tuổi thọ của đèn.
Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa đui xoáy (E27) và đui cài (G13), cũng như ưu điểm của việc chuyển đổi từ bóng đèn sợi đốt hoặc bóng đèn Halogen sang đèn LED đui xoắn E27 sẽ giúp người dùng tối ưu hóa chi phí điện năng và giảm thiểu tần suất thay thế thiết bị. Khi mua sắm, bạn cần chú ý các ký hiệu E và kích thước (mm) để đảm bảo mua đúng đui đèn tương thích với chuôi đèn hiện có.
